Người Việt Nam ta đã có văn hoá uống trà từ lâu, từ nửa sau thiên kỉ thứ nhất, ở miền đồi núi trung du và châu thổ, người Việt đã bắt đầu trồng chè và ngày nay đã trở thành một trong số những nước có chè ngon nhất thế giới. Nghệ thuật thưởng trà ở Việt Nam phản ánh được văn hoá dân tộc, từng bước thưởng trà đều thể hiện nét truyền thống riêng của đất nước ta từ khâu chuẩn bị trà, pha trà, rót trà và tận hưởng hương vị của chén trà Việt Nam.
Ngày nay người ta không còn giữ những nét hủ tục trong thưởng trà nữa, Bất kỳ ai yêu trà, ghiền trà đều muốn chính tay mình hãm lấy ấm trà ưng ý. Tuy nhiên nghệ thuật "thưởng trà" thì lại không thể mất. Nó chính là nét đẹp dân tộc, là truyền thống văn hóa, là cái hồn của thi nhân và con người Việt Nam. Nói đến người Việt "thưởng trà" là nói đến: "Nhất thủy, nhì trà, tam bôi, tứ bình, ngũ quần anh". Vậy câu nói đó có ý nghĩa gì?
Nước pha trà là gì? nói nôm na là loại nước tinh khiết nhất. Thủa xưa, khi thiên nhiên còn trong lành, ông cha ta thường hứng những giọt sương sớm, hay dùng vậy liệu gỗ đặt trên cao để hứng lấy những giọt nước mưa. Nước hứng được phải đem đun bằng ấm đất trên bếp lò. Bếp lò phải dùng than đốt, vì nó không bốc mùi như củi khô, hay các loại dầu. Đun nước phải vừa đủ sôi: với các loại trà xanh thì đun sôi sủi tăm, còn với trà tẩm hương (trà sen, trà nhài, trà cúc, v.v.) thì đun ở độ sôi đầu nhang. Nếu không đủ sôi thì trà không phai, nếu sôi quá thì trà lại nồng, các cụ gọi là “cháy” trà.
Chọn trà: Ở Việt Nam xưa, người dân hay uống chè tươi, chè nụ, chè xanh; ngày nay thì có chè khô được sử dụng nhiều. Chè tươi đem rửa thật sạch, sau đó vò thật kỹ để lá chè giập nát, còn cọng chè thì bẻ gãy và tước ra. Nước đun mới sôi rồi cho chè vào, sau đó đun tiếp trong khoảng 15 phút, thấy chè ngấm là đem ra uống được.. Uống nước chè tươi thể hiện tính cộng đồng của văn hóa làng xã Việt Nam, chè tươi không phân biệt chức tước, địa vị, tất cả đều có thể quây quần bên nhau thưởng trà, khác hẳn cách uống trà tàu độc ẩm, song ẩm hay quần ẩm của người Hán. Ngoài chè tươi, ông cha ta còn uống chè khô, tại các nơi trồng chè nổi tiếng như Thái Nguyên, Phú Thọ có “chè mộc”, “chè sao suốt” hoặc “chè móc câu”. Gọi là "chè sao suốt" vì lá chè sau khi hái, được sao bằng tay trong chảo lớn với ngọn lửa liên tục, vừa phải không to quá, không nhỏ quá. Gọi "chè móc câu" vì cánh chè sau khi sao xong sẽ quăn lại giống hình cái móc câu. Gọi là "chè mộc" bởi vì là loại chè không ướp hương hoa.
Bôi ( chèn trà) và Bình ( ấm trà )hay gọi là "trà cụ": Chén trà thường dùng chén cỡ hột mít hay mắt trâu, một bình chuyên và một chén tống. Trước khi pha trà thì dùng nước sôi để tráng chén và bình, tưới nước lên bình trà, rồi đổ nước ấm lên các chén trà để làm nóng và sạch. Cho trà vào ấm phải vừa đủ lượng (cho ít quá thì nhạt, còn cho nhiều quá thì đắng chát). Rót nước pha trà vừa ngập mặt trà rồi đổ đi để “rửa trà”: Tửu tam trà nhị (rượu chén đến thứ ba mới bắt đầu ngấm, trà nước thứ hai mới ngon). Sau đó rót nước gần đầy bình và đạy nắp, rồi rót thêm lên trên nắp bình một ít nước nóng để giữ được hương trà. Đợi trà ngấm thì rót ra để thưởng thức.
“ Ngũ quần anh ” là người thưởng trà, là bạn trà. Bạn trà khó tìm hơn bạn rượu, có được bạn trà là có được người hiểu mình, là tri kỷ. Rót trà cũng cần lưu ý, nếu có chén tống ( là chén to nhất ) thì rót ra chén tống trước, rồi chia ra các chén quân. Còn nếu không có chén tống, rót thẳng vào chén quân thì rót lần lượt ít một vào từng chén, rồi xoay vòng rót ngược lại. Như thế, các chén trà đều đậm đà như nhau. Khi rót thì thấp tay một chút cho dòng nước chảy vào chén.
Rượu ngâm nga, trà liền tay: Mời trà thì mời từ người lớn tuổi nhất, đó là phong tục, "kính lão đắc thọ". Khi rót trà cũng rót từ chén của người lớn tuổi nhất vậy thôi. Khi uống, tay nâng ly trà, nhấp hai ngụm nhỏ và một ngụm lớn, phải thưởng thức trà bằng tất cả tâm hồn, bằng những cảm xúc giác quan.
Nếu cánh mày râu khi gặp nhau không ăn uống xa đà, mà quây quần bên bàn trà chén rượu tao nhã thì tuyệt biết bao. Bởi vậy, cái khung cảnh "thưởng trà" chỉ dành cho những người tri âm, tri kỷ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét